Uitgelezen?! juni 2024

                 “Wat hebben kinderen die lezen toch een slechte smaak” … ?  

In Nederlands is een prijs, die ‘Prijs van de Nederlandse Kinderjury” heet. Een literatuurprijs, die sinds 1988 jaarlijks door de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (C.P.N.B.) wordt toegekend aan het beste in het Nederlands verschenen kinderboek. Deze prijs wordt niet als bij de Gouden Griffel en aanverwante prijzen voor kinderliteratuur, door een jury ‘deskundige  volwassenen’ bepaald, maar wordt door kinderen tussen 6 en 12 jaar toegekend. Hier past uitsluitend hulde, geen ‘volwassen en daarom deskundige’ jury meer. Hoezee!

Oorspronkelijk Nederlandstalige en naar het Nederlands vertaalde boeken kunnen winnen. Zowel verhaalboeken, prentenboeken, gedichtenbundels, bloemlezingen en informatieve boeken. kortom, alles wat bladzijden heeft. Maar …, om kinderen ‘te helpen kiezen’ is er een Tiplijst!? Hierop staan 25 boeken voor de leeftijdscategorie 6 t/m 9 jaar en 25 boeken voor 10 t/m 12 jaar. Deze tiplijst wordt ‘zorgvuldig’ door een ‘onafhankelijk comité’ samengesteld, dat ervoor zorgt, dat er voor ieder kind wel een ‘leuk boek’ bij zit. Moeten kinderen allemaal die 25 boeken lezen? Dat zijn er vet veel, wanneer je pas kortgeleden hebt leren lezen?
Ik schiet toch best wel  een beetje in twijfel en argwaan: ‘Zorgvuldig’, ‘onafhankelijk’ en ‘leuk’? Ja, ja… Door ‘zorgvuldigheid’, valt altijd wel iets bij voorbaat af. Ik moet me erg vergissen, wil ‘onafhankelijk comité’ niet ‘volwassenen comité’ betekenen. En: Is volwassen-leuk ook ‘kinder-leuk? Kijk ik toch weer iets anders tegen ‘kinderjury’ aan.

Doel van de Nederlandse Kinderjury is ‘kinderen kennis te laten maken met nieuwe boeken en ze tot kritisch lezen aan te zetten’. Alleen, kinderen kunnen een boek (nog) niet ‘kritisch’ lezen, omdat ze niet weten wat ‘kritisch’ inhoudt, laat staan kritisch lezen. Doet dat ‘onafhankelijke comité’ dát niet weer vóór de kinderen of de kinderen voor?

Volwassenen, quasi aan de zijlijn’ zijn bang, “dat de keuzes van de kinderen kunnen afglijden naar   een ‘makkelijke populariteitspoll’”. Wat is daar erg aan? Alles waar een jury aan te pas komt, een jury het laatste woord heeft, eindigt in de regel in een populariteitspoll? Daarom ziet het C.P.N.B. zich genoodzaakt ‘om de inhoudelijke verankering van de Kinderjury te verstevigen’. Lees: Kinderen in de ‘gewenste’, lees, de ‘volwassenen’, literaire richting te dirigeren?
Dat ‘verankeren’ gebeurt door het instellen van een ‘Senaat van De Nederlandse Kinderjury’, die bestaat uit kinderen, die gestemd hebben en uit elke provincie één. Zes kinderen van 6 tot in 9 en zes kinderen van 10 tot 12 jaar. Zij lezen de vijf nominaties, op de shortlist, uit hun leeftijdscategorie. Zij  overleggen, schrijven de  juryrapporten en maken de uitslag bekend. Dat woord ‘senaat’ slaat werkelijk nergens op. ‘Senaat’ is afgeleid van senex, wat ‘oude’ man’. betekent. Of is het een ‘stille’ verwijzing naar ‘dat volwassenen uiteindelijk ook hier bepalen?’ Hoewel dus de keuzevrijheid en -mogelijkheden van de kinderjury op meerdere slinkse wijzen door deskundige volwassenen wordt ingeperkt, zijn er tóch nog volwassenen, die dat knevelen van de Kinderjury nog niet afdoende genoeg vinden. Daan Stoffelsen, wie dat moge zijn, ik ken hem gelukkig niet: ‘Ik lees graag kinderboeken, ik vind kinderen best leuk, maar allemachtig, wat hebben ze een slechte smaak.’ Een andere goedwillende volwassene in Tzum: “Kinderen kiezen opnieuw voor de minst literaire boeken voor de Kinderjury 2024.”

Volwassenen, leren jullie het nooit? Leer eens af je overal en altijd met het lezen van kinderen te bemoeien!. Laat ze met rust. Laat kinderen die boeken lezen, die ze willen lezen. Laat ze die boeken leuk vinden, die ze leuk vinden. Laat kinderen die boeken een prijs geven, die ze een prijs willen geven. Dat kunnen ze heel goed zélf. Laat kinderen zichzelf zijn, dan komt het zeker uiteindelijk toch allemaal goed …..

Jan Thijssen (Bestuurslid Literair Café Venray)

Thomas van Grinsven en Rutger Vink hebben met ‘De avonturen van Rutger, Thomas en Paco – Het Pretpark’ de Kinderjury 2024 gewonnen in de categorie 6 t/m 9 jaar.  de categorie 10 t/m 12 jaar . In de categorie 10 t/m 12 jaar Kevin Hassing met ‘Mus en kapitein Kwaadbaard en de wraak van de furie’.