Uitgelezen?! november 2019

Taal en communicatie hangen onmiskenbaar met elkaar samen. Tijdens mijn studententijd werd er regelmatig gediscussieerd over het nut van een letterenstudie, zeker in vergelijking met een bètastudie. Is de geesteswetenschap wel een echte wetenschap? Je kunt binnen bijvoorbeeld de letteren niets echt meten, zoals je dat bij een natuurkundig of scheikundig onderzoek wel kunt. Wat in deze discussie vaak (voor het gemak) vergeten lijkt te worden, is dat taal ons communicatiemiddel is – zonder de taal zouden we het niet eens kunnen hebben over onderzoek in welke vorm dan ook. En het mooie van die taal is ook nog dat je de taal met de taal kunt onderzoeken.

Een voorstelling die hier ruimschoots aandacht aan geeft is de theatervoorstelling LANGUAGE – een theatrale soloperformance over de wonderlijke wereld van taal. De soloperformance wordt gedragen door Vanja Rukavina, die in 2011 afstudeerde aan de Acteursopleiding van de Toneelacademie Maastricht. Hij speelde onder meer in de marathonvoorstelling The Nation in 2018 bij Het Nationale Theater. Voor zijn rol ontving hij een Arlecchino, een prijs voor de beste bijdragende mannenrol. Daarnaast speelde Vanja ook nog in verschillende voorstellingen van de Toneelgroep Amsterdam/Internationaal Theater Amsterdam en was hij te zien in meerdere series en films.

In de voorstelling LANGUAGE staat taal centraal. Taal wordt gezien als een brug maar ook als een barrière tussen verschillende culturen. Bepaalde woorden en zelfs bepaalde grammatica kunnen de denkpatronen en visies op de wereld voor een mens en cultuur bepalen. Daarnaast wordt er ook aandacht geschonken aan de rol tussen taal, gevoel en ervaring. Kun je taal loskoppelen van gevoel, of van een ervaring? En als we iets willen uitleggen aan iemand die een andere moedertaal spreekt, hoe gaat dat dan in zijn werk? Waarom kun je bijvoorbeeld het Nederlands niet klakkeloos vertalen naar het Engels, het Frans?

Wanneer je elkaars taal niet spreekt, dan is er weinig ruimte voor miscommunicatie. De communicatie komt namelijk helemaal niet tot stand: je begrijpt elkaar niet. Communiceren wordt pas moeilijk wanneer je elkaar wel verstaat, of enige kennis hebt van een andere taal. Aan de hand van de taal stap je de wereld van die andere taal binnen, met de daarbij horende cultuur, gebruiken en tradities – net als een andere manier van doen en misschien zelfs een andere manier van denken.

Het klinkt alsof Rukavina een microweergave van onze dagelijkse communicatie op de planning heeft staan, met daarbij de nodige kritische vragen en analyses. De voorstelling is te bezoeken van 11 tot en met 28 mei 2020, in verschillende theaters. Kijk voor de exacte speeldata en meer informatie op de site van Het Nationaal Theater.