Uitgelezen?! oktober 2023

Teloorgang van een literair juweel.

Tijdens de ‘Boekendag’ in 1930 geeft de Nederlandse Uitgeversverbond ter ere van zijn vijftigjarig jubileum het boekje ‘De uitgever en zijn bedrijf” uit. Dit is nog niet het Boekenweekgeschenk. In   1932 is de eerste ‘Boekenweek’ en voor het eerst een Boekenweekgeschenk. Dit geschenk wordt uitgegeven door het CPNB, ‘Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek’.

In de jaren veertig, vijftig en zestig verschijnt het Boekenweekgeschenk vaak anoniem. Aanvankelijk  is er een wedstrijd, waarbij schrijvers ongepubliceerd werk kunnen inzenden, waaruit een jury het   werk kiest, dat als Boekenweekgeschenk wordt uitgegeven. Het publiek mag raden, wie de auteur is en kan prijzen winnen.

Het Boekenweekgeschenk leidt soms tot controverse. In 1941 wordt het Boekenweekgeschenk op bevel van de Sicherheitsdienst uit de handel gehaald. Er staat een gedicht in van de Joodse dichter Maurits Mok en ook de medesamensteller, Victor E. van Vriesland is Joods. In 1981 wordt de door Gerard Reve geschreven novelle ‘De vierde man’ afgewezen vanwege “controversiële passages”.

Het Boekenweekgeschenk levert ook vaak literaire juweeltjes op van niet de minste schrijvers, o.a. van: Lize Spit, I.L. Pfeiffer, Maarten ’t Hart, Jan Siebelink, Maarten Biesheuvel, J. Bernlef, Arthur Japin, Anna Enquist, Connie Palmen, Adriaan van Dis, Hugo Claus, Hella Haasse, Cees Nooteboom, Marga Minco, W.F. Hermans… . Waarom deze illustere galerij verstoren, deze grote schrijvers schofferen,

met Chabotjes? Bart en Yolanda en hun kroost, Sebastiaan, Maurits, Splinter, Storm?

Wat is hun individuele en collectieve bijdrage aan de Nederlandse literatuur? Van Bart héb ik boeken. Niet gelezen maar meegenomen uit een minibieb langs de weg. Iemand wilde er zeker graag vanaf?  ‘De slaap die geen uren kent’ van Sebastiaan en ‘Het papieren paleis’ en ‘Over de kloof’ van Maurits heb ik niet gelezen. Heb er nooit van gehoord. Wist niet, dat ze bestonden. ‘Confettiregen’ van Splinter, wel aan begonnen, maar deed me niets, boeide me geen moment. Storm en zijn mama gaan met het Boekenweekgeschenk 2024, ‘Bij ons in de familie’ debuteren, wat mij evenmin boeit.

Vaker schreven meerdere personen samen het Boekenweekgeschenk. Antoon Coolen, Augusta de Wit en Johan van der Woude; Jacques den Haan, Adriaan Morriën en Charles Boost; F. Bordewijk, Marie Koenen en Marianne Philips. Dat zijn échte schrijvers! Geen BN-familie, meer bekend van de beeldbuis dan van hun literaire kwaliteiten en initiatieven.

Het CPNB wil met het geschenk de ‘infrequente’ boekenkoper, 52% van de Nederlanders, overhalen om nog of tóch een boek te kopen. Gelooft het CPNB écht, dat iemand, die geen boeken koopt, omdat hij niet leest, dat wel gaat doen vanwege een gratis door dit BN-gezinnetje geschreven boekje? No way! Als dat wél zo is, dan kunnen Martien Meiland, Peter Gillis of anders wel Nicol Kremers  het volgende Boekenweekgeschenk gaan schrijven?

Ik ga  in de komende Boekenweek zeker, zoals elk jaar, weer een boek kopen, geen Chabotje, maar wél weer voor het Boekenweekgeschenk. Sinds 2001 kun je de laatste zondag van de Boekenweek gratis met de trein reizen. Ga ik gratis over Leiden naar Amsterdam en een paar vrienden bezoeken en kan ik terug op Venray-Oostrum Centraal het Boekenweekgeschenk met een gerust hart en dito geweten in de trein laten liggen voor de liefhebber ………………..

Jan Thijssen (Bestuurslid Literair Café Venray)